HARMONOGRAM  I ZAGADNIENIA DO ĆWICZEŃ Z HISTOLOGII 
 I ROK KIERUNEK LEKARSKI 2025/2026

Ćwiczenie nr 1  –  02.10.2025 – 03.10.2025  (czw. – pt.)    
Wprowadzenie do histologii. Zasady działania mikroskopu optycznego i elektronowego. Charakterystyka obrazu w mikroskopie optycznym, powiększenie, zdolność rozdzielcza. Ogólne zasady przygotowania materiału do badań w mikroskopie optycznym i elektronowym. Charakterystyka podstawowych technik histologicznych. Podstawy histochemii klasycznej, histochemii enzymów, immunocytochemii. Zasady poprawnego mikroskopowania.

Komórka, cz. I   Błony biologiczne: składniki błon, ich własności i znaczenie czynnościowe. Transport przez błony biologiczne i jego regulacja. Błona komórkowa, glikokaliks. Jądro – organizacja przestrzenna chromatyny, euchromatyna i heterochromatyna. Jąderko. Zrąb jądra. Otoczka jądrowa i komunikacja jądrowo-cytoplazmatyczna. Struktura rybosomów i przebieg translacji. Siateczka śródplazmatyczna szorstka i gładka. Aparat Golgiego – biegunowość diktiosomu, rola w procesie przebudowy błon, modyfikacji i segregacji białek.

Ćwiczenie nr 2   –  06.10.2025 – 08.10.2025 (pon. – śr.)    
Komórka, cz. II   Egzocytoza. Endocytoza i jej rodzaje, przedziały endosomowe. Lizosomy. Proteasomy. Mitochondria – charakterystyka morfologiczna, własności przedziałów mitochondrialnych, rozmieszczenie układów enzymatycznych i mechanizmy ich działania. Aparat genetyczny i biogeneza mitochondriów. Peroksysomy. Cytoszkielet  i mechanizmy zjawisk ruchowych w komórkach. Śmierć komórki: nekroza i apoptoza.

Ćwiczenie nr 3  –  09.10.2025 – 10.10.2025 (czw. – pt.) 
Tkanka nabłonkowa.    Ogólna charakterystyka i funkcje nabłonków. Klasyfikacja nabłonków i charakterystyka ich poszczególnych typów. Modyfikacje budowy tkanki nabłonkowej w zależności od pełnionej funkcji. Zróżnicowania powierzchni nabłonków: mikrokosmki i rzęski, mechanizm ruchu rzęsek. Połączenia międzykomórkowe. Blaszka podstawna. Gruczoły – typy budowy i wydzielania. 

Ćwiczenie nr 4   –  13.10.2025 – 15.10.2025 (pon. – śr.)
Tkanka  łączna właściwa. Charakterystyka chemiczna i strukturalna substancji międzykomórkowej (włókna i istota podstawowa). Pochodzenie, budowa i czynność komórek tkanki łącznej właściwej: komórki włóknotwórcze, komórki uczestniczące w zjawiskach obronnych. Klasyfikacja odmian tkanki łącznej. Tkanka tłuszczowa.

Ćwiczenie nr 5   –  16.10.2025 – 17.10.2025 (czw. – pt.) 
Tkanki łączne podporowe.  Chrząstka: charakterystyka substancji międzykomórkowej, terytoria chrzęstne, typy chrząstki. Elementy składowe kości – substancja międzykomórkowa i komórki: kom. osteogenne, osteoblasty i osteoklasty. Blaszka kostna, organizacja strukturalna i czynnościowa kości gąbczastej i zbitej. Kostnienie na podłożu mezenchymatycznym i chrzęstnym. Wzrost i przebudowa kości. Podstawy procesu biomineralizacji. Budowa stawu.   

Ćwiczenie nr  6  –   20.10.2025 – 22.10.2025 (pon. – śr.)
Krew i hemopoeza. Osocze. Elementy morfotyczne krwi, charakterystyka i przystosowanie do funkcji. Znaczenie granulocytów w procesach obronnych ustroju. Limfocyty, ogólna charakterystyka. Monocyty. Płytki krwi. Budowa szpiku krwiotwórczego. Hemopoeza: komórki macierzyste, linie rozwojowe i ich charakterystyka.

Ćwiczenie nr  7  –   23.10.2025 – 24.10.2025 (czw. – pt.) 
Tkanka mięśniowa.   Aparat kurczliwy. Klasyfikacja tkanki mięśniowej. Charakterystyka komórek mięśniowych gładkich, włókien mięśniowych szkieletowych i komórek mięśnia sercowego. Podstawy strukturalne i molekularne zjawiska skurczu w mięśniach gładkich i poprzecznie prążkowanych. Struktura sarkomeru. Budowa i funkcja kanalików T i siateczki sarkoplazmatycznej. Płytka motoryczna. Organizacja błony mięśniowej gładkiej, mięśnia szkieletowego i mięśnia sercowego wraz z układem przewodzącym. Niemięśniowe komórki kurczliwe.

Ćwiczenie nr 8  –  27.10.2025 – 29.10.2025 (pon. – śr.)
Tkanka nerwowa.   Pojęcie neuronu i charakterystyka jego wyposażenia cytoplazmatycznego. Klasyfikacja komórek nerwowych. Włókna nerwowe i ich typy. Strukturalne i molekularne podstawy przewodnictwa nerwowego. Budowa i typy synaps, przewodnictwo synaptyczne. Typy i czynność komórek neurogleju. Pień nerwowy (nerw obwodowy). Zwój międzykręgowy. Ośrodkowy układ nerwowy: skład istoty szarej i białej, organizacja rdzenia kręgowego, kory móżdżku i mózgu.

Ćwiczenie nr 9 –  03.11.2025 – 05.11.2025 (pon. – śr.)
Układ naczyniowy.   Elementy składowe ściany  naczyniowej. Śródbłonek, charakterystyka i funkcje. Mechanizmy transportu substancji i migracji leukocytów przez śródbłonek. Angiogeneza. Budowa kapilarów i ich typy. Prekapilary i postkapilary, regulacja przepływu przez łożysko naczyń włosowatych. Naczynia tętnicze: tętnice typu mięśniowego i sprężystego. Naczynia żylne – różnorodność budowy. Anastomozy tętniczo-żylne. Warstwy ściany serca.

Ćwiczenie nr 10  –  06.11.2025 – 07.11.2025 (czw. – pt.) 
Układ limfatyczny. Komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych: komórki prezentujące antygen, limfocyty T i ich subpopulacje, limfocyty B i NK. Odporność nieswoista, receptory rozpoznające wzorzec. Podstawy reakcji immunologicznych: odpowiedź humoralna i komórkowa. Tkanka limfoidalna. Organizacja grudki chłonnej. Węzeł chłonny. Śledziona – organizacja miazgi białej i czerwonej, krążenie śledzionowe. Układ nabłonkowo-limfatyczny grasicy i jej rola jako centralnego narządu limfatycznego. Tkanka limfoidalna błon śluzowych – migdałki.

W tygodniu od 10.11.2025 do 14.11.2025  – nie ma ćwiczeń z histologii

Od 17.11.2024 ćwiczenia będą odbywać się 1× w tygodniu 

Ćwiczenie nr 11  –  17.11.2025 – 19.11.2025 (pon. – śr.)
Powłoki skórne.  Naskórek – keratynocyty i proces rogowacenia, inne komórki obecne w naskórku (melanocyty, komórki Langerhansa i komórki Merkla) i ich funkcje. Organizacja skóry właściwej i tkanki podskórnej. Gruczoły potowe, łojowe i potowe apokrynowe – budowa i mechanizmy wydzielnicze. Korzeń włosa i twory z nim związane. Unaczynienie i unerwienie skóry, typy zakończeń nerwowych i ich rola. Charakterystyka morfologiczna skóry z różnych okolic ciała. 

20.11.2025 (czw.), godz. 18:00 – KOLOKWIUM Z ZAKRESU CYTOLOGII I TKANEK

Ćwiczenie nr 12  –  24.11.2025 – 26.11. 2025 (pon. – śr.)
Układ pokarmowy, cz. I.
Jama ustna i gruczoły ślinowe.   Błona śluzowa różnych rejonów jamy ustnej. Język – brodawki i kubki smakowe, mechanizm percepcji bodźców smakowych. Małe i duże gruczoły ślinowe – budowa i czynność odcinków wydzielniczych i przewodów wyprowadzających. Różnicowa charakterystyka ślinianek. Ogólna budowa zęba: struktura tkanek twardych, miazga zęba, ozębna i dziąsło. 

Duże gruczoły układu pokarmowego. Trzustka – struktura i funkcja części zewnątrzwydzielniczej, charakterystyka odcinka wydzielniczego, komórki gruczołowej i dróg wyprowadzających. Wątroba – organizacja zrazikowa (zrazik w ujęciu klasycznym i czynnościowym). Charakterystyka strukturalna i czynnościowa komórki wątrobowej i jej biegunów. Zatoki wątrobowe i komórki z nimi związane. Krążenie krwi w wątrobie. Wewnątrz- i zewnątrzwątrobowe drogi żółciowe.

Ćwiczenie nr 13  –  01.12.2025 – 03.12.2025 (pon. – śr.)
Układ pokarmowy, cz. II.
Cewa pokarmowa.   Ogólna budowa cewy pokarmowej, charakterystyka warstw ściany. Budowa przełyku. Organizacja błony śluzowej żołądka, charakterystyka nabłonka powierzchniowego, gruczołów i ich skład komórkowy. Jelito i jego przystosowanie do funkcji. Zróżnicowania budowy poszczególnych odcinków jelit. Tkanka limfoidalna cewy pokarmowej. Sploty nerwowe cewy pokarmowej. Komórki dokrewne cewy pokarmowej. 

Ćwiczenie nr 14  –  08.12.2025  –  10.12. 2025 (pon. – śr.)
Układ  dokrewny.    Przysadka mózgowa: część gruczołowa i nerwowa, związek morfologiczny i czynnościowy przysadki z podwzgórzem. Tarczyca: organizacja narządu, struktura pęcherzyka tarczycowego, budowa tworzących go komórek, etapy produkcji hormonów, komórki C. Nadnercze. Kora: podział na warstwy, cechy ultrastrukturalne komórek steroidogennych. Rdzeń: komórki chromochłonne, komórkowe aspekty produkcji katecholamin. Wysepki trzustkowe – typy komórek, ich  charakterystyka ultrastrukturalna i czynnościowa. Przytarczyce – budowa, typy komórek i ich czynność. Szyszynka. System rozsianych komórek dokrewnych (DNES). 

Układ oddechowy.   Drogi oddechowe – nabłonek i jego skład komórkowy, charakterystyka błony śluzowej. Jama nosowa: błona śluzowa obszaru oddechowego, błona śluzowa obszaru węchowego i jej nabłonek – budowa i czynność. Budowa tchawicy, oskrzeli i oskrzelików. Organizacja miąższu płucnego. Pęcherzyk płucny: typy pneumocytów i ich funkcje, bariera powietrze-krew, surfaktant i jego rola. Makrofagi płucne i komórki śródmiąższowe.

Ćwiczenie nr 15  –  15.12.2025 – 17.12.2025 (pon. – śr.)
Układ rozrodczy żeński.   Jajnik –organizacja i kolejne stadia rozwoju pęcherzyków jajnikowych. Atrezja pęcherzyków. Ciałko żółte, luteoliza i ciałko białawe. Charakterystyka komórek dokrewnych jajnika. Zrąb jajnika. Jajowód: budowa ściany, charakterystyka nabłonka. Macica: endometrium i myometrium, zmiany błony śluzowej macicy w przebiegu cyklu miesięcznego. Szyjka macicy. Pochwa: budowa ściany, cytologia rozmazów pochwowych. Łożysko – budowa kosmka łożyskowego i charakterystyka bariery łożyskowej. Płyta podstawowa i komórki doczesnowe. Budowa histologiczna błon płodowych i sznura pępowinowego. Gruczoł mlekowy – ogólna charakterystyka budowy, zmienność zależna od fazy rozwoju i stanu czynnościowego. Struktura odcinka wydzielniczego i komórki wydzielniczej, mechanizmy wydzielania składników mleka, budowa przewodów wyprowadzających.

16.12.2025 (wt.), godz. 08:00 – KOLOKWIUM POPRAWKOWE Z ZAKRESU CYTOLOGII I TKANEK

od 18.12.2025 – 11.01.2026  – nie ma ćwiczeń z histologii

Ćwiczenie nr 16 –  12.01.2026 –  14.01. 2026 (pon. – śr.)
Układ rozrodczy męski.  Jądro – kanalik nasienny i jego błona graniczna. „Nabłonek” plemnikotwórczy, spermatogeneza, ultrastruktura plemnika. Komórki Sertolego. Przestrzeń śródmiąższowa jądra: komórki Leydiga, makrofagi jądrowe. Budowa i czynność dróg  wyprowadzających: kanaliki proste, sieć jądra, najądrze i nasieniowód. Budowa i czynność gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych, gruczołów opuszkowo -cewkowych. 

Układ moczowy.   Nerka – obszary miąższu. Charakterystyka nefronu i lokalizacja jego odcinków w obrębie miąższu nerki. Budowa ciałka nerkowego, ultrastruktura i mechanizm działania bariery filtracyjnej. Charakterystyka strukturalna i czynnościowa kolejnych odcinków nefronu. Cewka zbiorcza i jej rola w procesie zagęszczania moczu. Aparat przykłębuszkowy. Układ naczyń krwionośnych w nerce. Drogi moczowe: moczowód, pęcherz moczowy i jego adaptacja do zmiennej pojemności.

13.01.2026 (wt.), godz. 08:00 – KOLOKWIUM ZALICZENIOWE Z ZAKRESU CYTOLOGII I TKANEK

Ćwiczenie nr 17  –  19.01.2026 – 21.01.2026 (pon. – śr.)
Narząd wzroku.  Ogólna organizacja gałki ocznej, warstwy ściany. Budowa twardówki i rogówki.  Naczyniówka właściwa, struktury związane z akomodacją i adaptacją: ciałko rzęskowe, tęczówka i soczewka. Produkcja i krążenie płynu wodnistego. Siatkówka – charakterystyka kolejnych warstw, budowa i czynność fotoreceptorów. Plamka żółta i plamka ślepa. Powieka: spojówka, tarczka i gruczoły. Gruczoł łzowy.

Repetytorium praktyczne I

Ćwiczenie nr 18  –  26.01.2026  – 28.01.2026 (pon. – śr.)
Demonstracja procedury egzaminu praktycznego.

Repetytorium praktyczne II.

WAŻNE TERMINY

• Kolokwium z cytologii i tkanek – 20.11.2025, godz. 18:00
• Termin poprawkowy kolokwium z cytologii i tkanek – 16.12.2025  godz. 08:00 
• Kolokwium zaliczeniowe z cytologii i tkanek – 13.01.2026, godz. 08:00

• Egzamin praktyczny 02.02.2026 – 03.02.2026, godz. 09:00-15:00 (wg. odrębnego harmonogramu)
• Egzamin teoretyczny 05.02.2026, godz. godz. 12.45
• Egzamin poprawkowy 23.02.2026 – godz. 09:00 praktyczny, godz. 10:00 teoretyczny 

Pobierz plik